مقدار ویژه را می‌توان به صورت شهودی این‌گونه توضیح داد: یک ماتریس را به عنوان یک تابع یا نگاشت در نظر بگیرید که بردارها را از یک مکان به مکان دیگر منتقل می‌کند. در این میان، برخی بردارهای خاص وجود دارند که وقتی توسط این ماتریس تغییر می‌کنند، تنها طولشان (مقیاسشان) تغییر می‌کند و جهتشان ثابت می‌ماند. این بردارهای خاص، بردارهای ویژه نامیده می‌شوند.
مقدار ویژه عددی است که نشان می‌دهد این بردارهای ویژه چقدر کشیده یا فشرده شده‌اند. به عبارت دیگر، اگر ماتریس روی یک بردار ویژه عمل کند، نتیجه یک بردار موازی با بردار اصلی خواهد بود، اما طول آن ممکن است تغییر کند. مقدار ویژه نشان‌دهنده این تغییر طول است.
